رویای بزرگ نایکی – بررسی فیلم Air
فیلم ایر Air محصول 2023 یک اثر درام و ورزشی است که دوران حساسی را برای کمپانی نایک روایت می کند. این فیلم به کارگردانی بن افلک و با بازی خودش و مت دیمون بخشی از تاریخ کمپانی نایک را به تصویر می کشد. دوره ای که شاید مسیر این شرکت را برای همیشه تغییر داد.
اگرچه در ژانر فیلم فقط اصطلاحات درام و ورزشی دیده می شود، شاید فیلم شما را به یاد آثار بیوگرافی نیز بیاندازد. اما در فیلم Air Past یک شرکت مورد بررسی قرار می گیرد و نه شخص خاصی، هرچند بر اساس یک داستان واقعی ساخته شده است.
فیلم با داستان رقابت سه شرکت Converse، Adidas و Nike آغاز می شود. تمرکز فیلم بر روی بخش بسکتبال در این مسابقه است. در همان ابتدای فیلم ذکر می شود که کانورس بیشترین سهم بسکتبال را دارد و بعد از آن آدیداس و نایک در رتبه سوم قرار دارند.
پس از آن متوجه می شویم که نایک وضعیت چندان خوبی در بخش بسکتبال نداشته است و حتی ممکن است این قسمت از شرکت بسته شود و نایک روی کفش های دویدن تمرکز کند. بنابراین فیلم در همان ابتدا راه را برای مخاطب باز می کند. نایک که در دپارتمان بسکتبال در حال تعطیلی است، برای برون رفت از این وضعیت به یک اقدام موثر نیاز دارد.
شخصیت اصلی فیلم Air را می توان سانی نامید. فردی شجاع، باهوش و بی پروا که عادی و بدون ریسک فکر می کند و عمل می کند، به دنبال بازیکنی است که بتواند نایک را نجات دهد. او با ایده ای قابل توجه سعی می کند مایکل جردن را متقاعد کند تا با نایک همکاری کند. مایکل جردن که اصلا قصد همکاری با آنها را نداشت و از طرفداران پر و پا قرص آدیداس است. شخصیت سانی در واقع نزدیک ترین شخصیت به مخاطب است و مخاطب همیشه همراه اوست.
آثاری که بر اساس یک رویداد یا داستان واقعی ساخته می شوند، معمولاً همیشه دغدغه یا مشکل، یکنواختی و کمبود لحظات و محتوای دراماتیک دارند. بسیاری از آثار بر اساس داستان های واقعی درگیر این مشکل هستند. چون فیلمساز ادعا می کند که داستان واقعی است و هر مشکلی در فیلم را به گردن داستان اصلی می اندازد.
در واقع این بهانه ای می شود که می توان از آن فرار کرد. در عین حال سینما با دراماتیزه شدن فیلمنامه معنا پیدا می کند. پس یا باید داستان واقعی خود را با تغییراتی دراماتیزه کنید یا باید حادثه ای را روایت کنید که در نوع خود دراماتیک است. فیلم هوا روایتگر اتفاقی است که به خودی خود تا حدودی دراماتیک است. تلاش شبانه روزی سانی و همکارانش و اعتقاد او به اینکه می تواند غیرممکن ها را ممکن کند و آینده همه را نجات دهد به خودی خود دراماتیک است.
این باعث می شود فیلم هوا به اثری خسته کننده تبدیل نشود و مخاطب بتواند با سرگرمی مناسب تا پایان آن را تماشا کند و مشکلات معمول این دست آثار برایش پیش نیاید. یکی دیگر از ویژگی های فیلم هوا، همراهی مخاطب با شخصیت سانی است. در خلق و به تصویر کشیدن این شخصیت، مخاطب همیشه همراه اوست و می تواند شخصیتی را برای پیگیری و حمایت انتخاب کند.
اما فیلم هوا نیز در ایراداتی دخیل است. یکی از آن چیزها عدم عمق و ملات فیلمنامه است. داستان واقعی فیلم هوا جالب است و پیگیری و دانستن اطلاعات آن می تواند جالب باشد اما برای یک اثر سینمایی به فیلمنامه سنگین تری نیاز است. در واقع فیلمنامه به گونه ای است که فقط قصد دارد اطلاعات کلی درباره اتفاقاتی که از آن زمان تاکنون رخ داده به مخاطب بدهد. اطلاعاتی که با مطالعه چند مقاله به دست می آید. فیلم باید فراتر از انتقال اطلاعات عمل کند و احساسات و واکنش هایی را در قالب تصویر ایجاد کند.
در طول فیلم مدام از سختی این عمل صحبت می شود. اغلب گفته می شود که مایکل جردن تحت هیچ شرایطی حاضر به امضای قرارداد با نایک نبود و آدیداس انتخاب اول و آخر اوست. اما این سختی در فیلم احساس و دیده نمی شود. این سختی فقط در دیالوگ در دهان شخصیت های فیلم گذاشته می شود. در فیلم انگار همه چیز طوری برنامه ریزی شده که در نهایت به نتیجه دلخواه می رسد.
هیچ گره بزرگی در فیلمنامه برای رسیدن به این هدف وجود ندارد و این باعث می شود که فیلم به طور کامل مخاطب را درگیر نکند. زیرا این ماموریت غیرممکن چندان غیرممکن به نظر نمی رسد. در واقع رفتار فیلم اینگونه می گوید. یکی از گره های این موفقیت فیلم، مدیرعامل نایک با بازی بن افلک است. او با تصمیم سانی مخالف است و اعلام می کند که هیچ اختیاری برای ارائه پیشنهاد یا امضای قرارداد ندارد.
اما او ناگهان راضی می شود. مشخص نیست این تغییر و چرخش چه زمانی و چگونه اتفاق می افتد. او نه تنها تصمیم خود را بدون دلیل در فیلمنامه تغییر می دهد، بلکه یک قدم جلوتر می رود و پیشنهاد جردن را برای درصدی از فروش کفش می پذیرد. بنابراین فیلم در به تصویر کشیدن یک حرکت انقلابی و موفقیتی ناممکن موفق نیست، بلکه تنها بیان می کند. همچنین فیلم ایر موفق به ایجاد و برقراری رقابت بین شرکت های مختلف نمی شود و از دراماتیک بودن داستان نهایت استفاده را برده است.
در پایان باید گفت که تماشای فیلم هوا به دلیل پیشینه تاریخی و داستان جذاب یکی از پرفروش ترین و محبوب ترین کفش های تاریخ می تواند لذت بخش باشد، اما این واقعیت وجود دارد که پایان فیلم در ذهن پس از پایان و عمر بسیار کوتاهی دارد. فیلم هوا علیرغم موفقیت در خلق شخصیتی دلسوز و هدفش و داشتن ماهیتی دراماتیک، در پردازش و فیلمنامه روی سطح باقی می ماند و هرگز عمیق نمی شود.
در واقع فیلم از نظر شخصیت ها و دیالوگ بین آنها یک چیز است اما فیلمی که به تصویر کشیده می شود چیز دیگری است.فیلم هوا اثری است که به تمام ظرفیت خود نرسیده و مخاطب و احساسات او را به طور کامل درگیر نمی کند. در حالی که با کمی کار بیشتر روی فیلمنامه می توانست به این هدف دست پیدا کند.