نقد و بررسی انیمه سوزومه Suzume
ماکوتو شینکای سازنده انیمه معروف ژاپنی بار دیگر با جدیدترین اثر خود به محبوبیت رسید، به خصوص پس از انیمه «نام تو» در سال 2016 که او را در سطح جهانی بیشتر شناخته شد. حالا او که برخی از او به عنوان میازاکی جدید یاد می کنند، در سال 2022 با انیمه Suzume به سینما بازگشته است که از برخی جهات به ویژه عنصر زمان شباهت موضوعی خاصی با انیمه Your دارد.
انیمه Suzume درباره دختری 17 ساله به نام Suzume است که در شهری آرام در منطقه کیوشو در جنوب غربی ژاپن زندگی می کند. داستان از آنجا شروع می شود که او با مرد جوانی به نام سوتا آشنا می شود. پس از این آشنایی اتفاقی، فیلم دنیای فانتزی خود را به مخاطب معرفی می کند.
…..
…..
و نکته اینجاست که سوتا به عنوان نزدیکتر وظیفه دارد درها را قفل کند یا بهتر است بگوییم از این ورودی ها امواج غول پیکر تخریب بیرون می آیند که شبیه مار هستند. و کار آنها تخریب تمدن ها و شهرنشینان با ظاهر منطقی علمی بلایای طبیعی مانند زلزله است.
در واقع «ماکاتو شینکای» در انیمه «سوزومه» دنیایی و داستانی تخیلی را از یک واقعیت طبیعی و زیست محیطی ژاپن مانند زمین لرزه ها و زلزله هایی که در این کشور به وفور رخ می دهد استخراج کرده و ریشه این بلایای طبیعی را به او می رساند. دنیایی تخیلی را تحت عنوان دنیای زیر زمینی و اسطوره ای روایت کرده است تا بتواند داستان خود را بر اساس رابطه دختر نوجوان و پسر جوان به مخاطبانش نشان دهد.
…..
…..
در همان ابتدا باید گفت که با انیمه «Suzume» با دنیایی دیدنی و جذاب مواجه خواهیم شد که مطمئنا پس از تماشای آن به یاد خواهید آورد. انیمه «Suzume» به موازات معرفی دنیای فانتزی خود که تلفیقی از موجودات و اتفاقات اساطیری ژاپنی است، ماجراجویی مدرن را در عصر تکنولوژی رواج می دهد، به گونه ای که می توان به ارتباط نزدیک بین آنها پی برد.
در تشریح مرزبندی دنیای فانتزی و خطوط انیمه «Suzume» باید دنیای هری پاتر را برای شما مثال بزنیم. همانطور که در دنیای هری پاتر، دنیای فانتزی با موجودات و ساکنان جادویی اش به موازات دنیای افراد معمولی (ماگل ها) وجود داشت و مرزهای مشخصی بین آنها ایجاد شد، در انیمه پیش روی ما نیز با دو جهان روبرو هستیم. دو دنیا و تاثیر متقابل این دو بر یکدیگر به خصوص از سمت دنیای فانتزی تا دنیای مردم عادی.
…..
……
از نظر وسعت دو دنیا نمی توان انیمه «سوزوم» را با دنیای پهناور «هری پاتر» که شخصیت های بسیار و زیاد دارد مقایسه کرد. حال با این توصیفات در داستان انیمه، دنیایی اسطوره ای و پس از مرگ به عنوان ریشه با قابلیت تاثیر مستقیم بر دنیای مردم عادی داریم که تاثیر اصلی آن وقوع زلزله و جابجایی ساکنان شهرهای مختلف ژاپن که از ورود غول های غبارآلود و سرخ عالم اموات به دنیای انسان ها جلوگیری می کند.
البته این افراد (نگهبانان) چندان لو نمی روند و فقط با کاراکتر «سوتا» و کمی پدربزرگش با وظایف و نحوه کار این گروه خاص از مردم عادی مواجه می شویم که باید گفت. در داستان گویی انیمه Suzume خوب است. این کنترل وسعت و تعمیق روابط است.
….
…..
«شینکای» (کارگردان و نویسنده) از دو شخصیت اصلی خود یعنی «سوزومه» و «سوتا» برای توصیف و توضیح دنیای فانتزی خود به خوبی استفاده می کند. اگرچه باید گفت که این اکسپلویت ها به عنوان یک شاهکار پردازش نمی شوند، اما شیمی بین آنها در ماجراجویی هایشان به قدری خوب و رسیده است که مخاطب می تواند ماجراها و دغدغه های دو شخصیت اصلی را به خوبی و با نگرانی دنبال کند.
از نظر پردازش، شخصیت «سوزومه» هم ماجراجویانه و هم شخصیت محور به حساب می آید، یعنی او را با کنش ها و واکنش هایش در ماجراجویی ها و سفرهایش با سوتا می شناسیم و از طریق او می توانیم او را بشناسیم. نگرانی شخصی که او در مورد آن خواب می بیند. با این حال باید گفت که ماجراجویی او جنبه جسورانه و البته پرداخت بهتری دارد.
…..
…..
در مورد رویای کودکی سوزومه که در آن به دنبال مادرش می گردد، می توان به آن ادامه داد، اما نمی توان عمق این رویا و وابستگی سوزومه به مادرش را درک کرد. این جنبه از پردازش شخصیت «سوزومه» که عنصر «بازی با زمان» را به خود می گیرد و شبیه به کل انیمه «نام تو» است در داستان جنبه ضعیفی دارد، هرچند اینطور نیست. ضعیف و سطحی است که می تواند یک ضعف اساسی در داستان باشد.
همان طور که گفتیم، شخصیت ماجراجویانه «سوزومه» جنبه جسورانه تری دارد. در واقع از طریق همین ماجراست که علاوه بر دنیای فانتزی فیلم با ابعاد شخصیتی او نیز آشنا می شویم. بعد اصلی علاقه به سوتا و کمک به او برای انجام وظیفه است. همراهی و شیمی بین او و «سوتا» نیز قابل توجه است و تأثیر شیرینی در فیلم دارد، به ویژه زمانی که «سوتا» را با اندام جالب «صندلی چوبی» کمی از بدن انسان خود می بینیم.
…..
…..
ارگانی که هدف اصلی آن انجام مسئولیت کار و البته آرزوی کمک است. اگرچه فیلم سوتا را فراتر از وظایف خانوادگی سنتی اش یعنی نگهبانی درها به ما معرفی نمی کند و تا آنجا که چشم کار می کند، او را بیشتر با بدن شیء مانندش می بینیم. اما او در ماجراجویی با «سوزومه» آنقدر پویا و سرزنده است که حتی با آن بدنه «صندلی-چوبی-شیرین» هم برای ما قابل قبول به نظر می رسد.
البته باید گفت که فیلم می توانست در شخصیت پردازی او بهتر عمل کند مثلاً مواقعی که با بدن «صندلی چوبی» به خواب می‌رفت، برای چندمین بار شاهد یک جابجایی و گذار بزرگ هستیم و آن ورود داستان به خواب سوتا است که متأسفانه بیش از آن سردی نیاز به توجه داشت. انجماد درون رویا را می توان به شیوه ای بهتر و در نتیجه عمیق تر در مورد شخصیت او درک کرد.
قبلا در مورد کنترل سایز در انیمه گفتیم، یکی از ویژگی های خوب فیلم زوم کنترل شده روی شهرنشینان است. در واقع زمانی می توان نگران وقوع زلزله بود که ساکنان شهرها چند نماینده معمولی از یک مجموعه صرفا جمعی داشته باشند که فیلم در این زمینه به خوبی عمل می کند. و در داستان می بینیم که از هر شهری که «سوزومه» و «سوتا» به آن سفر می کنند، یک یا دو شخصیت معمولی در رابطه ای انسانی، دوستانه و کمکی به مخاطب معرفی می شوند.
بنابراین وقتی در شهرها شاهد بیرون آمدن «غبار تخریب» (زلزله) بر سر ساکنان آن هستیم، علاوه بر فعالیت با تعلیق دو شخصیت اصلی، نگران زندگی جمعی ساکنان شهر نیز هستیم. این نگرانی قابل قبول، نتیجه همان کنترلی است که کارگردان به طور موثر در داستانش پیاده می کند، حتی بهتر از انیمه «نام تو»؛ و در نهایت بله، می بینیم که ژاپن هنرمندانی مانند ماکاتو شینکای دارد که با خلق یک اثر انیمیشنی در ژانر فانتزی می تواند فرهنگ، جغرافیا و شرایط محیطی کشورش را به درستی به مخاطبانش معرفی کند.
به طور کلی انیمه Suzume می تواند یکی از آثار دیدنی و خاطره انگیزی باشد که در تاریخ انیمه ژاپنی باقی خواهد ماند، شاید نتوان آن را شاهکار دانست و نقاط ضعفی هم دارد (چون ماجراجویی خوب فیلم ارتقا پیدا نمی کند.) اما بسیار خوب است. پویا، ماجراجو، تعاونی و دارای تخیل انسانی است تا بتوانیم با این کار فانتزی نگران ساکنان شهرهای ژاپن باشیم و حتی فرهنگ این کشور را بهتر بشناسیم. علاوه بر این، علاقه کنترل شده سوزوم به سوتا (همچنین به شکل یک صندلی چوبی) در ماجراجویی آنها به شیرینی جلوه می افزاید و در نهایت شما را راضی از صفحه نمایش خود دور می کند.